Thực Phẩm Tự Nhiên Chứa Xyanua Có Trong Mâm Cơm Hằng Ngày, Tìm Hiểu Ngay

Khi nhắc đến Xyanua, nhiều người thường cảm thấy lo lắng vì đây là một loại hóa chất cực kỳ độc hại, có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe. Tuy nhiên, có thể bạn chưa biết rằng một số thực phẩm tự nhiên chứa Xyanua, cùng HomeStory tìm hiểu về những loại thực phẩm này sẽ giúp bạn duy trì sự cảnh giác và bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình hiệu quả nhé!

Có thể bạn quan tâm: Ngâm Nước Quá Lâu Có Tốt Cho Sức Khoẻ Không?

Xyanua là gì?

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), Xyanua là một hóa chất cực kỳ nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng ở nhiều dạng hợp chất khác nhau. Xyanua có thể hiện diện dưới dạng khí không màu như Hydro Xyanua (HCN) và Xyanua Clorua (CNCl), hoặc dưới dạng tinh thể như Kali Xyanua (KCN) và Natri Xyanua (NaCN).

Xyanua thường được mô tả có mùi hạnh nhân đắng, nhưng đôi khi không có mùi, khiến việc nhận diện trở nên khó khăn. Theo PGS-TS Nguyễn Duy Thịnh từ Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm (Đại học Bách Khoa Hà Nội), Xyanua rất độc, và chỉ cần tiếp xúc với 50mg có thể gây tử vong.

Khi vào cơ thể, Xyanua nhanh chóng hấp thụ và ức chế hệ hô hấp cũng như hệ thần kinh, làm tăng nguy cơ tử vong ngay cả với một lượng nhỏ. Mức độ nguy hiểm của ngộ độc Xyanua phụ thuộc vào lượng tiếp xúc, thời gian và con đường tiếp xúc. Xyanua ngăn cản các tế bào sử dụng oxy, gây tổn thương đặc biệt cho tim và não.

Chất Xyanua dùng để làm gì?

Mặc dù Xyanua là một chất độc rất mạnh, các muối kim loại của Axit Xyanhydric lại đóng vai trò quan trọng trong nhiều ngành công nghiệp. Dưới đây là một số lĩnh vực mà Xyanua thường được ứng dụng giải đáp thắc mắc của bạn về chất Xyanua dùng để làm gì?

• Ngành mạ kim loại: Xyanua được sử dụng trong quy trình mạ vàng, bạc, đồng và các kim loại khác.
• Khai thác vàng: Trong ngành khai thác vàng, Xyanua được sử dụng để lấy vàng thông qua phương pháp Xyanua hoá.
• Sản xuất pigment: Xyanua là nguyên liệu quan trọng trong việc sản xuất các màu sắc dùng cho sơn, bột vẽ và dệt nhuộm.
• Sản xuất thuốc trừ sâu: Xyanua canxi được dùng để tiêu diệt rệp và côn trùng trong môi trường nhà ở.

Ngoài các ứng dụng công nghiệp, Xyanua còn được dùng trong y dược. Ví dụ, Axit Xyanhydric có thể được dùng dưới dạng muối như Hg(CN)2 hoặc trong dung dịch như nước anh đào với tỷ lệ 1% HCN.

Dấu hiệu và triệu chứng khi nhiễm Xyanua là gì?

Khi mắc ngộ độc Xyanua, nạn nhân thường trải qua ba giai đoạn khác nhau: Đầu tiên, người bệnh có thể cảm thấy kích thích, thở nhanh, lú lẫn và bồn chồn. Tiếp theo, triệu chứng có thể tiến triển với khó thở, co giật và huyết áp giảm. Cuối cùng, tình trạng nghiêm trọng có thể dẫn đến hôn mê sâu, trụy tim, mất phản xạ và nguy cơ tử vong.

Xyanua có thể xâm nhập vào cơ thể qua hít phải, tiếp xúc da hoặc tiêu thụ thực phẩm chứa chất độc này. Các triệu chứng xuất hiện trong vài phút bao gồm: đau đầu, buồn nôn, chóng mặt, thở gấp, nhịp tim nhanh, mệt mỏi và lo lắng.

Nếu tiếp xúc với một lượng lớn Xyanua, triệu chứng có thể nghiêm trọng hơn và bao gồm: Mất ý thức, giảm huyết áp, tổn thương phổi, co giật, nhịp tim chậm, suy hô hấp dẫn đến tử vong.

Ngay cả khi nạn nhân sống sót sau ngộ độc, có thể vẫn gặp phải các tổn thương lâu dài về não, tim và hệ thần kinh. Khi phát hiện dấu hiệu ngộ độc Xyanua, cần ngay lập tức đưa nạn nhân đến cơ sở y tế để được cấp cứu kịp thời, vì nếu không được xử lý trong vòng 2 giờ, nguy cơ tử vong là rất cao.

Đồng thời, bạn cần cẩn thận khi chế biến và tiêu thụ thực phẩm tự nhiên chứa Xyanua để phòng tránh những nguy cơ nhiễm độc trong đời sống hằng ngày.

Top những thực phẩm tự nhiên chứa Xyanua

Có hơn 2000 loại thực vật và thực phẩm tự nhiên chứa Xyanua. Trong số này thì có măng, sắn (khoai mì) và hạt của quả mơ, táo, lê, mận, anh đào,… Tại những thực phẩm này thì Xyanua sẽ liên kết với các phân tử đường dạng glycoside cyanogen.

Ngoài ra thì sắn và măng cũng là loại thực phẩm tự nhiên chứa Xyanua, phổ biến là chất độc là acid xyanhydric – theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia thuộc Bộ Y tế.

Các loại hạt của quả lê, mận, đào, mơ,…

Theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên Giảng viên tại Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm, Đại học Bách Khoa Hà Nội cho biết rằng xyanua là một chất độc mạnh, và không được thêm vào thực phẩm.

Trong tự nhiên, xyanua có mặt chủ yếu trong các hạt của quả hạch như táo, mơ, đào, lê, mận, và anh đào. Những hạt này thường rất cứng và ít khi được tiêu thụ, nên nguy cơ ngộ độc từ chúng là rất thấp. Hạn chế tối đa việc nuốt hoặc cố gắng chế biến những loại hạt trên.

Sắn và măng thực phẩm tự nhiên chứa Xyanua

Cũng theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, ngộ độc Xyanua chủ yếu xảy ra khi tiêu thụ sắn không được chế biến đúng cách. Sắn chứa các hợp chất Xyanua, khi vào cơ thể sẽ chuyển hóa thành axit xyanhydric (HCN) – một chất độc mạnh. Hàm lượng Xyanua tập trung nhiều ở vỏ sắn, hai đầu củ và lõi sắn. Măng tươi cũng chứa Xyanua, nhưng nguy cơ ngộ độc từ măng thấp hơn.

Do đó, để đảm bảo an toàn, sắn cần được chế biến đúng cách:

• Đối với sắn: cắt bỏ hai đầu củ, gọt vỏ, và ngâm trong nước trước khi luộc. Xyanua có đặc tính dễ tan trong nước, vì vậy việc ngâm và luộc kỹ sẽ giúp giảm đáng kể lượng chất độc này.
• Đối với măng tươi: khi chế biến măng tươi nên ngâm, luộc kỹ và bỏ nước, hoặc muối chua trước khi sử dụng, điều này làm giảm hàm lượng xyanua đáng kể.

Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, Bộ Y tế, cả sắn thường và sắn cao sản đều chứa axit xyanhydric, nhưng sắn cao sản có lượng độc tố cao gấp nhiều lần. Khi chất độc này xâm nhập vào cơ thể, nó làm thiếu oxy trong các mô tế bào, gây ra suy hô hấp nghiêm trọng.

Hiện tại, ngộ độc sắn ít xảy ra hơn so với trước đây và thường chỉ xảy ra ở các vùng sâu, vùng xa, nơi người dân có thể không thực hiện chế biến đúng cách như rửa và ngâm sắn. Ngộ độc nặng hơn thường xảy ra ở trẻ em và người suy dinh dưỡng, đặc biệt là khi ăn sắn khi đói hoặc ăn một lượng lớn.

Xem thêm: Cách nấu canh giò heo hầm măng ngon, măng giòn không đắng

Cần làm gì khi nghi ngờ ngộ độc Xyanua

Khi nghi ngờ ngộ độc Xyanua, việc xử lý kịp thời là rất quan trọng vì Xyanua có thể được hấp thụ nhanh chóng và gây tử vong cao. Dưới đây là những bước cần thực hiện ngay khi gặp phải tình huống này:

• Trong môi trường có khí Xyanua: Nếu bạn đang ở nơi có nguy cơ khí Xyanua, hãy nhanh chóng rời khỏi khu vực đó để tránh tiếp xúc thêm. Di chuyển nạn nhân đến khu vực thoáng khí và ngay lập tức đưa họ đến cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời.
• Tiếp xúc qua da hoặc mắt: Nếu Xyanua tiếp xúc với da hoặc mắt, hãy rửa kỹ vùng bị ảnh hưởng dưới vòi nước chảy hoặc với nước sạch nhiều lần. Sau đó, đưa nạn nhân đến cơ sở y tế để được chăm sóc và điều trị đúng cách.
• Ngộ độc qua đường tiêu hóa: Trong trường hợp nghi ngờ ngộ độc Xyanua do ăn uống, cần nhanh chóng đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời.

Xử lý ngộ độc Xyanua yêu cầu các bệnh viện có trang thiết bị đầy đủ để thực hiện các kỹ thuật hồi sức chuyên sâu như lọc máu hấp phụ, thay huyết tương, và hỗ trợ hô hấp tuần hoàn qua màng ngoài cơ thể (ECMO).

Bác sĩ Lê Vũ Phượng Thy, trưởng khoa hồi sức tích cực – chống độc tại Bệnh viện Nhi đồng TP.HCM, khuyến cáo cần nhanh chóng thực hiện các bước trên để giảm thiểu nguy cơ và nâng cao cơ hội sống sót.

Như vậy HomeStory đã cung cấp cho bạn những thông tin về Xyanua là gì, các thực phẩm tự nhiên chứa Xyanua, cách chế biến để phòng tránh nhiễm độc khi sử dụng . Hãy luôn theo dõi Fanpage HomeStory để luôn cập nhật nhiều kiến thức bổ ích chăm sóc đời sống gia đình bạn nhé. Cám ơn bạn đã tham khảo bài viết.

Cẩm nang cho bữa cơm gia đình đượm nồng hương vị:

• Trời Mưa Ăn Gì Ngon? 20+ Món Ngon Ngày Mưa Dễ Nấu, Dễ Hao Cơm
• Nấu Gì Ăn Cho Đỡ Ngán Sau Tết, Xem Ngay 4 Món Ăn Thanh Lọc Cơ Thể
• Trào Lưu Ăn Tươi Nuốc Huế Và Cách Làm Bún Giấm Nuốc Huế Ngon

Sản phẩm liên quan: